Sjå kjelda til Høgnorskdagane:Vårt rike språk og vår fatige språkbruk

<P>
<b>
Av Johannes Volle
</b>
</P>
<P>
Ivar Aasens Ordbog over det norske folkesprog inneheld 25.000 ord. Det store nynorske ordboksverket Norsk Ordbok vil truleg innehalde 300.000 grundig definerte ord n&aring;r det ein gong vert ferdig. (P&aring; 50 &aring;r har ein n&aring;dd s&aring; langt som til bokstaven h).<BR>
Etter planen skal ho vere p&aring; 12 band, bygd p&aring; eit arkiv med om lag 3 millionar setlar med innsende opplysningar fr&aring; dialektane og utdrag fr&aring; litteraturen, att&aring;t eldre ordb&oslash;ker og annan kjeldelitteratur. Og kjeldene er ikkje utt&oslash;mde. Det har serleg Ragnar &oslash;rstavik synt n&aring;r det gjeld dette omkvervet. Berre dei siste par &aring;ra har det kome ut fleire ordsamlingar. &aring;rsskrift for 1eksikografi 2000 omtalar ei fr&aring; Stange i Hedmark,ei fr&aring; Sandnes, J&aelig;ren, tre tr&oslash;nderske, ei fr&aring; Byneset, ei fr&aring; Orkdal, ei fr&aring; Selbu,dessutan ei fr&aring; dette fylket, nemleg "Ord og uttrykk fr&aring; Sykkylven" ved Jan Grebstad. Ho er p&aring; 289 sider og inneheld 2700 lokale ord og seiem&aring;tar. Sykkylven sogenemnd st&aring;r for utgjevinga. "Ord fr&aring; ei anna tid" med ord og ordelag fr&aring; s&oslash;re/ytre Sunnm&oslash;re er for ny til &aring; kome med i denne &aring;rsmeldinga. Denne boka er p&aring; heile 447 sider og inneheld 4600 oppslagsord. Pensjonert trygdesjef i Sande, Per Sandanger busett p&aring; Larsnes, har hatt gode hjelpesmenner, men har gjort storarbeidet sj&oslash;lv.
</P>
<P>
Konklusjon nr 1:<BR>
 Me har eit rikt norsk spr&aring;k,ufatteleg rikt. Eller som ordbokutgjevaren Herbert Svenkerud har sagt det: Me har det rikaste spr&aring;ket i verda for nordmenn. Men kor mykje nyttar me denne rikdomen? Eit vanleg opplyst menneske brukar mellom 5000-9000 ord og skj&oslash;nar tre gonger s&aring; mange. Hevdar dei som har granska ordbruken v&aring;r.Den norske litteraturspr&aring;krekorden skal Henrik Wergeland ha, han skal ha bruka 58.000 ulike ord. Hamsun tek andreplassen med 32.000 ord. Dette er likevel berre ein liten del av den ordmengda redakt&oslash;rane av Norsk Ordbok reknar med &aring; ha p&aring; lager og med kvart p&aring; sin rette plass i ei ordbok.
</P>
<P>
Konklusjon nr 2:<BR>
Det aller meste av den ordskatten me har i ordb&oslash;ker, i ymse dialektar, er s&aring;leis l&oslash;ynt for dei aller fleste av oss og unytta. Treng det vere slik? Ord kan d&aring; l&aelig;rast. Me gjer det fr&aring; me er sm&aring;,og ei tid er me sv&aelig;rt s&aring; nyfikne p&aring; nye ord. S&aring; n&aring;r me visst stadium der me synest me kan nok. Det er fortalt om den amerikanske forfattaren Jack London at han skreiv ned ordrekkjer p&aring; papirstrimlar. Somme stakk han inn i sprekker attmed spegelen slik at han kunne l&aelig;renye ord n&aring;r han barberte seg, andre strimlar hengde han p&aring; ei klesnor slik at han ikkje kunne unng&aring; &aring; sj&aring; ord n&aring;r han gjekk gjenom det romet, andre kunne han ta fram medan han sat til bords eller gjekk ein tur. N&aring;r han s&aring; m&oslash;tte personar med mei utdaning enn han hadde f&aring;tt, eller n&aring;r han sette seg ned for &aring; skrive, hadde han st&oslash;tt fleire ord &aring; hjelpe seg med.
</P>
<P>
Konklusjon nr.3:<BR>
Eg trur vi kunne gjort meir i norsk skule med &aring; &oslash;ve elevar i ordkunnskap. Kall det gjerne ordleik, ordglede. I staden har ein vel heller g&aring;tt den motsette vegen: forenkla l&aelig;rebokspr&aring;ket slik at elevane ikkje skulle vere n&oslash;udde &aring; stanse opp for eit ord dei ikkje kjende. Ingenspr&aring;k har dette l&aelig;rebokspr&aring;ket vorte kalla. Nye granskingar tyder derimot p&aring; at born l&aelig;rer lettare tekster der m&aring;let har ein meir personleg svip, at meir fargerik ordleggjing fengslar, gjev l&aelig;rehug. Andre granskingar fortell oss at born og unge menneske les mindre b&oslash;ler og blad enn tidlegare. Fylgja av det er at ordkunnskapen ogs&aring; vert mindre. Difor skulle det vere meir naudsynt enn f&oslash;r &aring; vekkje sansen for ordmangfald.
S&aring; det store sp&oslash;rsm&aring;let korleis ein best skal gjera det. N&aring;r eg retta skriftlege arbeid i mi tid som norsklektor, skreiv eg gjerne eit alternativt ord eller ordlag over det daglegdagse, velbruka uttrykket vedkomande student hadde nytta. Eg ville syne litt av den ordmengda han eller ho hadde til sitt frie bruk. Eg veit det var dei som held meg for ein pedant, rein pirk av den grunn, og det kunne hende at eg var m&oslash;tt av argumentet "Du forst&aring;r no kva eg skriv, gjer du ikkje? Det er ikkje feil det eg skreiv". Neivel, ikkje alle likar spr&aring;kleg rettleiing dei ikkje har bede om, det har med sj&oslash;lvbiletet &aring; gjera m&aring; vita, med identitet og integritet for &aring; nytte slike honn&oslash;rord. Det er kan hende difor spr&aring;kleg rettleiing ber s&aring; magre frukter? Det kan kanskje vere ei slags fatigmanns tr&oslash;yst at det morsm&aring;lsl&aelig;rarar i andre land ikkje har det lett dei heller. Ein dansk kollega har gjort den r&oslash;ynsla at "Meget f&aring; gl&aelig;der sig over sprogets rikdom og udtryksmuligheder. Sprogvariation betragtes som et problem."
Det er lettare med born, dei har ikkje s&aring; mykje prestisje &aring; verne om.
Det vert hevda at klisjear, dei velkjende orda og ordelaga lettar informasjonen, kommunikasjonen. Eit nyhende n&aring;r sn&oslash;ggare fram n&aring;r det ikkje er noko spr&aring;khinder p&aring; vegen. Det er vel difor at ord som rask/raskt g&aring;r att, ikkje sn&oslash;gg, svint, jobb/jobbe og ikkje arbeid, strev, slit, sjokk og ikkje f&aelig;lske, vondt, gru, otte. Politiet, brannfolka kom raskt til staden, bi jobbar med saka, store delar av det norske folk g&aring;r visst i ein vedvarande sjokktilstand. Me kjenner desse standarorda i nyhendesendingane. Kor mange gode norske ord skal ein ofre for det ein trur er den mest effektive informasjonen? Dette ingenspr&aring;ket er kanskje meir sl&oslash;vande enn interessevekkjande n&aring;r alt kjem til alt?
</P>
<P>
"Hvor man derimod har flere forskjellige Ord af een og samme Betydning, kunde de alle betragtes som almeengyldige, forsaavidt de beh&oslash;ves, da det ofte er nyttig at have flere Ord til Afvexling for eet og samme Begreb. Og i dette Tilf&aelig;lde er det det at m&aelig;rke, at det rigtignok er tjenligst at tage det mest bekjendte Ord til Brug i Skrift, men at man dog maa komme i hu, at det ikke altid er det bedste Ord, som er det mest bekjendte, og at man heller ikke b&oslash;r forskyde et godt Ord fordi det er lidet kjendt, da det netop ved at bruges i Skrift vil blive mer bekjendt og derved tjenlig til st&oslash;rre Brug." (Aasen)
</P>
<P>
Ordval er ein ting, rettskriving noko anna, men ein viss samanheng er der. Den som slurvar med rettskriving, vil gel heller ikkje sj&aring; s&aring; n&oslash;ye p&aring; kva ord han/ho nyttar. Den som gjerne vil gje orda den rette form, vil vel og ha st&oslash;rre sans for og ha st&oslash;rre interesse for &aring; finne dei rette, dei beste orda. Eg las nyleg at redaksjonssjefen i Bergensavisen har kome til at den einaste m&aring;ten &aring; f&aring; bort skrivefeil p&aring;, er &aring; b&oslash;teleggje journalistane for kvar feil dei gjer. Dei listene med rettskrivingsrettleiing han tidlegare har sendt ut, har falle p&aring; steingrunn. Etter eit par dagar var dei gl&oslash;ymde. Eg har hatt den same r&oslash;ynsla med mine avisinnlegg om typiske spr&aring;kfeil. Innlegga har vorte prenta, men nokon etterverknad har eg ikkje oppdaga. NRK har sin spr&aring;kkonsulent, kva gjer han i grunnen? Eller er det slik atrundskriv med spr&aring;kr&aring;d g&aring;r rett i papirkorga hj&aring; mottakaren av di ein f&aring;r seg til &aring; tru at ein veit best sj&oslash;lv? Sylfest Lomheim var NRK-spr&aring;krettleiar i 14 &aring;r. Eit sysofosarbeid, skriv han. Sysofos var som kjent ein gresk segnfigur som fekk det til straff at han skulle rulle ein stein oppetter ein &aring;s, og d&aring; han hadde kome nesten opp, laut sj&aring; at steinen rulla ned att. Eit f&aring;nyttes strev med andre ord.
</P>
<P>
Me retta kanskje for mykje i mi tid, raudblyanten har f&aring;tt uord p&aring; seg, ein lektor ved H&oslash;gskulen i Volda hadde nyleg ein kronikk i V&aring;rt Land som vel var som ein liten gravtale over dette illgjetne norskl&aelig;rarv&aring;penet. Raudblyant og peikefinger er forhistoriske reiskapar, las eg i ein annan artikkel. Det kan nok vere at hugen til &aring; skrive kunne verte meinka p&aring; det viset. Mitt noks&aring; subjektive inntrykk er at pendelen no har svinga til motsett side, i alle fall dersom ein skal d&oslash;me etter mengda av spr&aring;kfeil hj&aring; dagsens studentar. Det h&oslash;yrest logisk nok ut at ein b&oslash;r ha l&aelig;rt den rettskriving som trengst etter mange &aring;rs skulegang. Rettskriving og ordkunnskaop b&oslash;r d&aring; vere kvar einskild students personlege ansvar, ikkje noko undervisaen skal ha bry med. Er ein i tvil om korleis eit ord skal skrivast, s&aring; har ein ordlister til det bruk. Men vert dei nytta? Ein innsendar i Spr&aring;knytt nr 4 1995, meldingsbladet &aring;t Spr&aring;kr&aring;det, skriv om ordlistefobi, dvs ein uvilje mot &aring; bruke ordlista. Han med fortel om l&aring;ke r&oslash;ynsler han har hatt som spr&aring;kr&aring;dgjevar i papirmedia. Ordlistefobien me vere sv&aelig;rt utbreidd. Dei fleste skriv ordet slik dei ser det f&oslash;re seg p&aring; sin indre skjerm, og det biletet er laga av det dei har lese i aviser, blad, p&aring; TV-skjermen eller dataskjermen. Og d&aring; vert det stundom slik at ein blind leier ein blind.
</P>
<P>
Ein b&oslash;r vere varsam med &aring; seie at "da jeg var pige da var det piger tilâ¦"
</P>
<P>
Ei rad st&oslash;rre og mindre rettskrivingsomb&oslash;ter, ein litt mindre laus l&aelig;reboknormal og litt friare skulenormal, med valfrie former som anten var jamstelte, eller med hovudformer og sideformer har skapt ein ustabil, ein forvirrande, rettskrivingspraksis. Stil, altso ordval og setningslaging, har kome i bakgrunne for rettskrivingsmas.
</P>
<P>
Ei fylgje av denne flytande spr&aring;ksituasjonen er at bokm&aring;lsord og bokm&aring;lsp&aring;verka ordelag trengjer unna tradisjonelle, levande nynorskord og ordelag. D&oslash;ma er mange. Eg t&oslash;yer vel kanskje tolmodet dykkar vel langt n&aring;r eg no listar opp ei rad d&oslash;me p&aring; ei utvikling som skr&aelig;mer meg. Spr&aring;kinteresserte som de er, har de nok sett det same, og difor har drege den slutninga at boter&aring;da m&aring; vere attende til den klassiske nynorsken.<BR>
S&aring; d&oslash;ma mine. Fyrst ord der bokm&aring;l har ein annan vokal enn nynorsk. Der ser me at dukke trengjer ut dokke, v&aring;ken - vaken, voksen - vaksen, vold - vald, holde - halde, folde - falde, bud - bod, bur - bor, brudd - brot, skudd - skot, sang - song, trang - trong, trapp - tropp, &aring;pen - open, forlot - forlet, gave - g&aring;ve, klar - kl&aring;r, kl&aelig;r - klede, mandag - m&aring;ndag, male - m&aring;le, m&aring;le - m&aelig;le, h&aring;nd - hand, let - lot, rokke (no godteke) - rikke, urokkeleg - urikkande.
</P>
<P>
No vil vel somme seie: Spelar det noka rolle i grunne kva for vokal som vert bruka i slike ord? Er ikkje orda like gode, like meiningsberande anten vi seier vold eller vald? Det at bokm&aring;lsvarianten vinn, fortell i alle fall kva lei det ber.<BR>
Nynorsk har langt fleire diftonar enn bokm&aring;let, utanlandske spr&aring;kfolk vil p&aring;st&aring; at det er ein rikdom ved eit spr&aring;k. Men korleis er stoda no? Forma d&oslash;de for d&oslash;ydde, str&oslash;m for straum er vel noks&aring; vanleg her ikring noâ¦ Ein diftong meir eller mindre, er det noko &aring; bry seg med? Svaret vert atter at dette fortell om ein trend, ei utvikling eller avvikling rettare sagtâ¦
</P>
<P>
Tendensen er sj&oslash;lvsagt tydelegare der orda er meir ulike, som n&aring;r forbehold trenger ut atterhald, forberede - f&oslash;rebu, bu seg, forhold - tilh&oslash;ve, form&aring;l - f&oslash;rem&aring;l, forskjell (godteke) - skilnad, erfaring (godteke) - r&oslash;ynsle, bekymring - otte, beherske - meistre, hensikt - f&oslash;rem&aring;l, forslag - framlegg, forutsetning - f&oslash;resetnad/vilk&aring;r/skilord, begrep - omgrep, behalde - ha, midlertidig - mellombels, bekrefte - stadfeste, beklage - seie seg lei for, bestille - tinge, bevis (godteke) - prov, einstemmig - samr&oslash;ystes, fortsetje - halde fram, (fortsetje er godteke for nye ordlister av Spr&aring;kr&aring;det!), nabo - granne, h&aring;pe - vone, overbevise  - overtyde, skjebne -lagnad, lav - l&aring;g, plutseleg (godteke) - br&aring;tt, salg - sal, valg - val, l&oslash;fte - lovnad, innr&oslash;mme (godteke) - vedg&aring;/medgje,  bevisst - medviten, forbindelse - samband, krets - krins (krets er godkjent), anbefale - tilr&aring;de, selvf&oslash;lgelig - sj&oslash;lvsagt, forpliktelser vert forpliktingar i staden for skyldnader, splittelse vert splitting og ikkje kl&oslash;yving, uhaldbart for utoleleg, ikkje gjennomf&oslash;rleg, kan ikkje godtakast, utallige - tallause, tusener - i tusental, veiledning - rettleiing.
</P>
<P>
Forkl&aring;ringa er sj&oslash;lvsagt at det er det fyrste av desse ordpara ein oftast seg og h&oslash;yrer av di bokm&aring;let er s&aring; allestadn&aelig;rverande. Frekvensen, mengda av synlege og h&oslash;yrande ordformer me er utsette for er og forkl&aring;ringa p&aring; at meir keivelege ordformer sl&aelig;r ut dei einfelde, som n&aring;r tjene sl&aelig;r ut tene, stjele stele, n&aring;r bokm&aring;lsverb med vokalskifte i fortid sl&aelig;r ut dei tilsvarande lint b&oslash;ygde verba i nynorsk. D&oslash;ma er traff og truffe er staden for trefte-treft, trakk-trukke for trekte-trekt, rakk-rukke for rekte-rekt(ein liten gut rakk opp handa), tvang-tvunge for tvinga-tvinga, satte-satt fir sette-sett, hjalp-hjulpe for hjelpt-hjelpt.
</P>
<P>
At sterke nynorskverb vert b&oslash;ygde lint - n&aring;r bokm&aring;l har linn b&oslash;ying er ikkje s&aring; rart, drepe-drepte, lese-leste td.
</P>
<P>
S&aring; har me st-verb som finnast, minnast, m&oslash;tast osb. I presens skal det sj&oslash;lvsagt heite eg minnest s&aring; vel dette land, me finst, ikkje finnast, me m&oslash;test. I "M&oslash;re" har eg funne fleire d&oslash;me p&aring; at forma trivast vert nytta i presens, det skal sj&oslash;lvsagt vere trivst. "Minnast i kj&aelig;rleik" st&aring;r det p&aring; fleire gravsteinar. Har vedkomande som gjorde framlegg om eller utf&oslash;rde denne innskrifta tenkt seg eit underforst&aring;tt "skal", men har sl&oslash;yfa det av plassomsyn?
</P>
<P>
I bokm&aring;l kan refleksive st-verb brukast utan hjelpeverb. D&oslash;me: Pakken leveres i skranken. P&aring; nynorsk treng me eit modalt hjelpeverb, i regelen kan eller skal. D&oslash;me: Pakken skal leverast. Eg har sett fleire skjema der f&oslash;relegget tydeleg er p&aring; bokm&aring;l. "Leverast i resepsjonen ved ankomst" stod det p&aring; eit skjema fr&aring; Muritunet, Valldal. Her burde det st&aring;tt: "Skal leverast", eller greiare, "Lever dette i resepsjonen n&aring;r du kjem". Eit liknande d&oslash;me: I nynorske sendingar i fjernsym og radio heiter det no stendig at det og det skuldast det og det. Her er det bm skyldes som er utgangspunktet. Tradisjonell nynorsk har fleire ordelag &aring; velje mellom: Det kjem seg av, det skriv seg fr&aring;, det botnar i, &aring;rsaka/grunnen m&aring; vereâ¦
</P>
<P>
Dei innl&aring;nte prefiksa an- i td ankomst, be- i td begrave, suffiksa -bar i brukbar, -else i td forkj&oslash;lelse og -heit i td gr&aring;digheit skulle tradisjonell nynorsk greie seg utan, og har gjort det langt p&aring; veg. No er tankegangen den at n&aring;r desse f&oslash;re- og etterstavingane er s&aring; venlege i daglegtalenm b&oslash;r dei og f&aring; sleppe til i eit skriftspr&aring;k som byggjer p&aring; dialektane. Spr&aring;kr&aring;det har no vedteke allmenne retningsliner, der det heiter at ord som har stor utbreiing i norske dialektar ikkje b&oslash;r haldast ute fr&aring; nynorske ordlister og ordb&oslash;ker. Avgrensingane er d&aring; at ein skal leggje vekt p&aring; om ordet er i vanleg bruk i skriftleg nynorsk. Ein tek s&aring;leis ikkje opp ord med f&oslash;restavingane an- og be- der nynorsk i same tyding har same ordrota utan den aktuelle f&oslash;restavinga, eventuelt med etterfylgjande preposisjon. Ettersom vi alt har tal, treng vi ikkje antal og uttrykket tvila p&aring; gjer at vi ikkje kan godta betvila. Men ord som anerkjenning, anta og antyde, antrekk, uansett er godtekne. I desse dagar f&aring;r me tilbod om &aring; kj&oslash;pe andelar, ikkje luter, andre er bedne om &aring; kome med anbod (pristilbod).<BR>
Godtekne i nye ordlister er ogs&aring; bedragersk, begeistre, begripe, begripeleg, behaldning, bemanne, bestr&aring;le, besynderleg, begj&aelig;r, ubegripeleg, beskjeden og bestikking.
</P>
<P>
Ei anna f&oslash;restaving som no et seg inn i nynorsk, er gjen-. Vi gjentek hovudsakene, seier dagsnyttlesaren. Verbet og substantivet er godkjent no. F&oslash;r sa me tek oppatt. Andre d&oslash;me: gjenh&oslash;r, gjenkjenne for kjenne att. "Dette gjenspeglar lokalavisene sin situasjon i Noreg i dag," skreiv M&oslash;re nyleg.
</P>
<P>
Etterstavinga -bar er ikkje nemnt i dette h&oslash;vet. Om etterstavinga -else heiter det i fr&aring;segna fr&aring; Spr&aring;kr&aring;det at ord p&aring; -else berre kan godtakast n&aring;r ein ikkje har synonyme ord p&aring; -ing, -nad eller utan suffiks. Ein godtek s&aring;leis ikkej frigj&oslash;relse, det heiter frigjering p&aring; nynorsk, ikkje besvarelse n&aring;r me har ordet svar. Men f&oslash;lelse, hevelse, skuffelse er godtekne. N&aring;r det gjeld etterstavinga -heit skal ikkje ho brukast der nynorsk har suffiksa -dom, -leik og -skap i allmenn bruk. Det heiter fridom, tryggleik og likskap p&aring; nynorsk. Ein godtek heller ikkje heitord der stuttavleiingar er i bruk i dialektane. Det heiter vanske, samvit, rettferd. Men det kan heite drektigheit, dumheit, frekkheit, godheit, griskheit, gr&aring;digheit, hyppigheit, leiligheit, moglegheit, myndigheit, tomheit, tospr&aring;klegheit, travelheit, tr&oslash;ysamheit, fruktbarheim, enkelheit, h&oslash;flegheit, og kunstferdigheit, gyldigheit, &oslash;mheit.
</P>
<P>
S&aring; langt Spr&aring;knytt. Langt fleire detaljar enn dei eg har nemnt, er prenta i eit serskilt hefte. Kva vert s&aring; resultatet av dette frisleppe? Vil ikkje mange sitje att med den oppfatninga at no er det fritt fram? Morten Sand&oslash;y i TV2 seier b&aring;de sikkerheit og heilheit. Russarane si stoltheit, tala ein annan om. I alle kortheit, sa nyleg ei nynorsktalande professorkvinne i radioen. Stutt sagt. Kvifor har ein valt ordet nyheit n&aring;r me har eit like stutt ord og eit meir meiningsfullt ord i nyhende. Nynorsklesarane vekslar mellom nyheiter og nyheter. I l&aelig;rarstudenttid nytta me ordet tame om dei meir praktiske, fysiske faga. No heiter det ferdigheit. Offentlegheit er vel det same som &aring;lmenta?
</P>
<P>
S&aring; langt om verb og substantivblying.<BR>
Men det er fleire utsette ordklasser. Bokm&aring;l har td pronomenet enhver, noe for enhver smak. Gjeldande regel er at ein m&aring; ordleggje seg annleis i nynorsk. D&oslash;me: Noko for kvar smak. Kort og greitt. Men det nyttar visst ikkje lenger &aring; minne om det, uttrykket einkvar, samanskrive eller i to ord, spreier seg som eld i turt gras. Eit kvart menneske.
</P>
<P>
I mi tid heitte det at pronomenet den berre var peikande pronomen i nynorsk, men kunne brukast som personleg pronomen n&aring;r han peika attende p&aring; noko abstrakt, elles han om hankj&oslash;nnssubstantiv, ho om hokj&oslash;nnssubstantiv og det om inkjekj&oslash;nnssubstantiv. No er det vanleg &aring; lese setningar som denne: "Bilen k&oslash;yrde p&aring; ein hjort og skada den s&aring; mykje at den dauda".
</P>
<P>
S&aring; vedg&aring;ingskonjunksjonen sj&oslash;lv om som ikkje finst i eldre nynorskgrammatikkar, der stod det end&aring; om, jamvel om. No r&aring;r nyl&aring;net sj&oslash;lv om grunnen heilt. Og sj&oslash;lv. Sj&oslash;l det, han, seier ein. Ikkje end&aring;til det, til og med det o.l. Tenk om ein kunne byte p&aring; litt i det minste.
</P>
<P>
Kvar har det vorte av sp&oslash;rjeordet kvar? "Kor d&aring;?" st&aring;r det p&aring; skjermen i Norgerundt-programmet der det gjeld om &aring; finne fram til ein eller annan stad i landet v&aring;rt. "Det er vlitt ny strid om n&aring;r og kor spelemannen Myllarguten vart f&oslash;dd", heiter det i eit oppsett fr&aring; Nynorsk pressekontor. Aasentundirekt&oslash;r Grepstad skriv om den norske folkesporten: "Kor er du ifr&aring;?" Ivar Aasen skreiv som kjent (i "Gamle grendi"): "Og n&aring;r eg ukjende folk fekk sj&aring;, spurde eg radt <b>kvar</b> dei var i fr&aring;, og dei var like milde."<BR>
Eit avbrigde, ei presisering mindre, eit lite spr&aring;ktap. Er sp&oslash;rjeordet kvar for avstikkande, medan kor liknar so mykje p&aring; bokm&aring;l hvor at det kan godtakast av dei fleste?
</P>
<P>
Preposisjonen p&aring; vert nytta til overm&aring;l. Svensk l&aring;n, seiest det. "Vi har hatt ein diskusjon p&aring; dette med munn- og klauvsjuke". P&aring; gang, p&aring; alvor. Skulle ikkje skulen kunne greie &aring; snu denne utviklinga, eller i alle fall bremse henne litt?
</P>
<P>
"I den hele Sammenstilling af Ordformer og B&oslash;iningsformer bliver og det n&oslash;dvendig at str&aelig;be efter en Eenhed, saa at der ikke bliver opstillede flere Former i Stedet for een, da dette ville f&oslash;re Sproget tilbage til Landskabsmaalenes Stilling, og saaledes gj&oslash;re det vanskelig at l&aelig;re. En fast og stadig Sprogreform er n&oslash;dvendig til skriftlig Brug, for at L&aelig;seren altid skal finde samme Tanke betegnet paa samme Maade, eller fot ar Utdtrykket for ethvert Begreb kan blive desmere bestemt og utvivlsomt." (Aasen)
</P>
<P>
No er det visst det som tr&oslash;ystar seg med at ut av dette kaoset, denne smeltedigelen skal eit samlande norsk spr&aring;k stige fram, dei to spr&aring;kformene skal n&aelig;rme seg kvarandre meir og meir og g&aring; opp i ei h&oslash;gare eining til slutt. Den som trur det, m&aring; ha fylgt d&aring;rleg med. Den s&aring;kalla tiln&aelig;rmingslina overlevde ikkje siste krigen. S&aring; lenge nynorsken vart oppfatta som ein f&aring;rleg medtevlar, var bokm&aring;lsfolk viljuge til &aring; kome nynorsken i m&oslash;te med tiln&aelig;rmingsformer. No kjenner ein seg nok heilt ovanp&aring;, ein venar den endelege og fullstendige siger. Departement og andre statlege institusjonar kan sabotere m&aring;llova utan vidare. Store aviser nektar journalistane sine &aring; bruke nynorsk. I 1981 fekk bokm&aring;let kvitta seg med hokj&oslash;nnsformer p&aring; -a p&aring; den m&aring;ten at det skulle vere lov &aring; sakrive -en i alle slags hokj&oslash;nnsord, til d&oslash;mes jenten og bikkjen og hytten for jenta, bikkja, hytta. Formene nu, efter og sprog har f&aring;tt ein renessanse, kong Harald nyttar dei. Den danske forma lave for lage kjem ut av stendig fleire munnar, kulturministeren v&aring;r til d&oslash;mes. Ho h&aring;ber at ho skal kunne lave et utkast til NRK-styre. Mediafolk som Toppen Bech og Brita Blomquist laver. Sn&oslash;en/sneen er ikkje lenger &aring;leine om &aring; lave. Fr&aring; f&oslash;r har dei dei danske formene mave, have, krave, farve.
</P>
<P>
Riksm&aring;lsmannen og forfattaren Andre Bjerke skilde millom edelsten og gr&aring;stein, sten for det edle, stein for det grove. Stein og bein er framleis tillatne former i bokm&aring;l, men korrespondenten i Midausten fortel om stenkastende palestinere, og han er ikkje &aring;leine. No skriv avisene om T-benstek som ikkje kann innf&oslash;rast fr&aring; Storbritannia. Vinden skal bl&aring;se fr&aring; &oslash;st, ikkje fr&aring; aust, gr&oslash;t er bra, graut er ekkelt, vondt. Kristina Reitan unders&oslash;kte spr&aring;kbruken i ein del norske aviser - det var forresten ei semesteroppg&aring;ve p&aring; medialina p&aring; H&oslash;gskulen i Volda, prenta i Spr&aring;knytt nr 2 99. Ho fann d&aring; at avisene brukar lite eller ingen av det som skulle vere tiln&aelig;rmingsformer til nynorsk. Stoda er jamt og samt den same i litteraturen, det er dei konservative formene som er i siget. Det same resultatet har ogs&aring; andre kome til. Aksjonane mot tiln&aelig;rmingslina har vore mange og vellukka. Fyrste utg&aring;va av Riksm&aring;lsforbundets ordliste kom i 1952, og vart straks nytta av fleire dominerande aviser med Aftenposten i spissen, av mange forfattarar, forlag osb. I 1953 var Det norske akademi for sprog og litteratur skipa, som eit motstykke fyrst til Spr&aring;knemnda som hadde tiln&aelig;rming p&aring; norsk folkem&aring;ls grunn til mandat, s&aring; til Spr&aring;kr&aring;det som skal ha til oppg&aring;ve &aring; st&oslash;tte tendenser som p&aring; lang sikt vil f&oslash;re dei to norske spr&aring;ka n&aelig;rare kvarandre, men som vel helst har g&aring;tt den motsette vegen. Det norske akademi for sprog og litteratur skal om riksm&aring;lsarven, eit bokm&aring;l med tradisjonelle, konservative former. Faneord er sprog, efter, nu osb. Ein pendel sl&aelig;r gjerne langt ut p&aring; motsett side n&aring;r han vert sett i sving.
</P>

<P>Og det er vel slik at unge menneske har verre l&aelig;revilk&aring;r enn eg hadde n&aring;r det gjeld &aring; tileigne seg nynorsk. Bokm&aring;let er mykje meir p&aring;trengjande i dag enn det var d&aring; eg gjekk mine skular. Den nynorsken dei ser og h&oslash;yrer er slett ikkje alltid noko dei b&oslash;r etterlikne. Ein skulle tru at nynorske l&aelig;reb&oslash;ker er eit godt l&aelig;remiddel. Men det syner seg at dei ofte har ein trong f&oslash;dsel, forlaga kvier seg visst i det lengste, nynorskutg&aring;va er gjerne omsett i all hast fr&aring; bokm&aring;lsutg&aring;va. Nok er det at det ferdige produktet gjerne skjemmest av spr&aring;kfeil, les eg i meldingbladet fr&aring; Norsk Spr&aring;kr&aring;d (nr 1 -92). L&aelig;rebokmanuskriptet har vorte retta i samsvar med rettskriving og god m&aring;lf&oslash;ring. Likevel kjem det ofte l&aelig;reb&oslash;ker p&aring; marknaden med spr&aring;kfeil og manglar som har kome til etter at manuset var til gjenomsyn i Spr&aring;kr&aring;det. &aring;rsaka er mest utan unntak slurvet korrekturlesing i forlaga.
</P>
<P>Ulikt dei fleste andre land me kan samanlikne oss med, har norsk spr&aring;kpolitikk g&aring;tt ut p&aring; &aring; la skriftm&aring;let fylgje tett p&aring; talem&aring;let. Det nynorske skriftm&aring;let skal byggje p&aring; dialektane. N&aring;r talem&aring;let endrar seg, m&aring; ogs&aring; skriftbilete brigdast. Det er det s&aring;kalla ortofone (lydliknande) prinsippet som har r&aring;dt grunnen her til lands. Knud Knudsen, riksm&aring;lets fader, bokm&aring;lets bestefar, jamgamal med Ivar Aasen, var ein sterk talsmann for det prinsippet. Rettskrivinga skulle byggje p&aring; "den alminneligste Uttale av Ordene i de Dannedes Mund". Og den uttalen, sosiolekta, var vel bra heilrend den tid. Prinsippet h&oslash;vde ikkje s&aring; bra for Ivar Aasens landsm&aring;l, fordi uttalen i folkem&aring;let skifte s&aring; mykje fr&aring; landslut til landslut. Landsm&aring;let skulle vere ein samnemnar for fleire norske dialektar, ikkje byggje p&aring; ein serskild dialekt. Sammenheng og Eenhed var kjerneorda i Aasens m&aring;lbygging. Dei rettskrivingsendringane me har hatt etter han, har ikkje teke for mykje omsyn til det prinsippet. Strevet med &aring; n&aelig;rme dei to norske spr&aring;kformene til kvarandre har m.a. f&oslash;rt til at ein har forskottert ei spr&aring;kutvikling som ikkje kom. Eg tenkjer d&aring; p&aring; mest 1938-reforma der serleg mange bokm&aring;lsord fekk ei form som det store fleirtalet av bokm&aring;lsbrukarar ikkje ville ha. Men og nynorskfolk.
</P>
<P>
Har ikkje all denne lovpriste ortofonien gjort rettskrivinga uturvande vrien for folk flest? Nokre d&oslash;me: F&oslash;r skreiv ein td kann med dobbel n. No med Ã¨in n. Kvifor? Fordi ordet er trykklett i ein setningssamanheng, og d&aring; vert den utlydande konsonanten stutt. Me skal skrive fylle, men fylte. Regelen er d&aring; som kjent at framf&oslash;re ei ending som tek til med konsonant skal den eine av dei doble konsonantane falle bort. Kvifor? For elles vert stavinga for lang. Det som ligg bak her er det ein kallar kvantitet, dvs stavingslengd. Norr&oslash;nt hadde fire slag pluss kvantitet: stutt, lang, overlang, moderne norsk berre lang, dvs ei staving har anten ein lang vokal pluss stutt konsonant, eller stutt vokal pluss lang konsonant, det vil seie anten dobbelkonsonant, eller konsonantgruppe.<BR>
Men me skriv fullt med dobbel l- Kvifor? Fordi me har eit ord ful - fult, og det er eit heilt anna ord. Kor mange kjenner forresten det ordet i dag? Kva er ei fulh&oslash;ne? Fullt er teoretisk sett ei overlang staving, som moderne norsk ikkje skal ha. Me skriv visste av vite, for me har verbet vise, viste. Men der er d&aring; i-en lang, og elles g&aring;r det d&aring; fram av samanhengen kva for ord me har f&oslash;re oss. Det er sant og visst, finnest - finst. Samanhengen med grunnordet, rotstavinga ville vere kl&aring;rare om me skreiv og skreiv fyllte med dobbel l, liksom fullt. Aasen skreiv tunnt, men trygt, bygde. Unntak fr&aring; det ortofone prinsippet er ogs&aring; skrivem&aring;tar som geit, gild, sky, gjere. Reglane for samskriving og serskriving f&oslash;reset nok ein del grammatikkunnskap. Dei reglane er elles annleis no enn dei var d&aring; eg l&aelig;rde skrivekunsten. I dag, i g&aring;r, om bord, om lag skal no skrivast i to ord. Kvifor? Fordi dei er preposisjonsuttrykk (komplement), og fordi trykket ligg p&aring; andre ordet. Kvifor skal altfor i uttrykk som altfor ille, skrivast i eitt ord? Fordi trykket ligg p&aring; fyrste staving, og fordi det her er gradsadverbial. Men alt for Norge, fordi dette er to sj&oslash;lvstendige ord, der alt er ubunde pronomen og for preposisjon. Imot har trykket p&aring; siste staving, men det er ein samansett preposisjon og skal difor skrivast som eitt ord. Aviser, blad, b&oslash;ker bryr seg ikkje mykje om desse reglane. Regelen for n&aring;r ein skal bruke og eller &aring; krev vel og eit minstem&aring;l av grammatikkunnskap. Ein b&oslash;r vite kva ein infinitiv er, kva to jamstelte setningsled er.
</P>
<P>
Det er rart &aring; leggje merke til kor sn&oslash;gt eit nytt ord og ordelag, eller det som har vore rekna for feil, kan breie seg. Det beste provet p&aring; at mennesket &aelig;ttar fr&aring; apane er denne tankelause etterlikninga av kvarandres spr&aring;kbruk.  Vi tek saka p&aring; alvor, heiter det. Ikkje kort og greitt alvorleg/&aring;lvorleg. Det og det er p&aring; gang. Dette svenskl&aring;net har sl&aring;tt ut det norske i gang. Grammatikken fortell at det er skilnad p&aring; enno og end&aring;, det fyrste er tidadverb, det andre gradsadverb.<BR>
No seier mest alle enno/enn&aring;/ennu st&oslash;rre. L&aring;n fr&aring; svensk, seier somme. Men kvifor l&aring;ner me noko som er rangt etter norske reglar? Det galne vert ikkje rett om alle gjer det, er ein god etisk leveregel. Men n&aring;r det gjeld avvik i m&aring;lvegen, vert det range rett dersom dei fleste gjer det.
</P>
<P>
Ein filolog vil hevde at n&aring;r eit stutt ord og eit langt ord seier det same, b&oslash;r ein velje det stutte ordet. Men me likar dfei lange orda, problematikk og eller problemstilling h&oslash;yrest visst gjevare ut enn problem, og problem meir enn vanske, m&aring;lsetting smakar betre enn m&aring;l, forvente meir enn vente, forurensing/forureining for ureiningâ¦ Me pyntar oss med ord, me skriv innan for i. "Dette kan samanliknast med det beste innan konjakk", skreiv "M&oslash;re" (den beste konjakk).<BR>
Me skriv omkring for om, overfor, i l&oslash;pet av, akkurat no, p&aring; det noverande tidspunkt, i utgangspunktet, i forkant, i etterkant. Me n&oslash;yer oss ikkje med &aring; stille sp&oslash;rsm&aring;l, me stiller sp&oslash;rsm&aring;lsteikn, me startar opp, dekkjer opp, knyter og vurderer noko opp i mot nokom jobbar opp imot ei utviding av verksemda, kaos er ikkje sterkt nok, det m&aring; vera fullstendig, komplett.<BR>
Likaste pynten er framandord. Me er involverte, engasjerte, frustrerte, fokuserte, imponerte, impliserte, me arrangerer, har ambisjonar, prestasjonar, driv med prosjekt og har det prek&aelig;rt definitivt.
</P>
<P>
Fr&aring; Lovtale yver Culturen av Ivar Aasen:<BR>
"Det er n&oslash;dvendig at optage adskillige nye Begreber og give dem et Udtryk her som i andre Maal, men det er verken n&oslash;dvengidt eller nyttig at man hertil altid skal tage det f&oslash;rste fremmede Ord, som tilfeldigvis tilbyder sig. Det er &oslash;nskelg at faae en vakkel og velklingende Stiil, men det er ikke &oslash;nskelig at optage den stive og kunstige Periodebygning, som er kommen i Brug i visse andre Sprog." (Aasen)
</P>
<P>
Utanlandske namn og ordformer er popul&aelig;re, me har rikesleg av dei i Volda, som de veit. D&aring; eg gjekk p&aring; gymnas og l&aelig;rarskule her, mttest me p&aring; Gjestestova eller Kaffistova eller Bondeheimen eller Nordfjordheimen. No er det berre Det gr&oslash;ne treet som minner oss om at me er p&aring; norsk grunn, og ikkje ein stad i Midvesten. Er det serleg likare i &oslash;rsta?<BR>
F&aring;r me betre mat p&aring; ein Cafe enn p&aring; ein kafe? Vert det meir sveis p&aring; h&aring;ret n&aring;r Form fris&oslash;r vert H&aring;rconcept med to c'ar? Karibien, det smakar vel meir luksus av det enn Karibia. Skal me heller velje Spanien eller Italien?
</P>
<P>
Moteord kan vere s&aring; mangt, no ei tid har ordet rimeleg/-lig vore popul&aelig;rt som gradsadverbial. Nokre d&oslash;me plukka fr&aring; radio og fjernsym: "Det er rimelig uansvarlig &aring; gj&oslash;re det slik", "Det er rimeleg h&aring;plaust". Jan Petersen var "rimelig kort". Kva er kort n&aring;r det gjeld ein politikar? Ein eigedomsmeklar i Oslo fortalde at "huss&oslash;kerne er rimelig desperate". I januar 99 vart ein buss teken av eit sn&oslash;skred i Lyngen i Troms og fem menneske miste livet. Reporteren fortalde at "bussen var rimelig knust" og at bergingsarbeidet var "rimelig dramatisk".
</P>
<P>
NSP sette i gang det dei kalla Spr&aring;kleg milj&oslash;vern, med ei form for utmerking til dei verksemdene som valde norske namn for utanlandske, som td Fj&oslash;lastubben sn&oslash;brettlag. Villokk eller Vriomsveisen fris&oslash;rsalongar. Det har f&oslash;rt til at ein del har funne gode norske namn p&aring; verksemda si, men det er visst langt att.
</P>
<P>
N&aring;r me har slik ei utruleg mendt norske ord til r&aring;dvelde, burde me vere meir varsame med &aring; tale om papirord, p&aring;st&aring; at det og det ordet er forelda, hevde at folk ikkje skj&oslash;nar det eller det ordet lenger.
</P>
<P>
"Man maa rigtignok s&oslash;ge at blive forstaaelig, men man maa dog ikke agte for meget paa den Indvending, at der bliver et og andet som ikke alle forstaa. Et Sprog som er s&aring; gjennemklart at hvert Menneske i Landet strax forstaar hvert eneste Ord, er noget som er umulig at skaffe, men der er ogsaa noget man heller ikke have havt, iallfall ikke i de seneste Tider. De sjeldnere Ord som maatte komme til Brug, burde opstilles med nogen Agtsomhed for at kunne forstaaes af Sammenhengen." (Aasen).
</P>
<P>
Ordboksutgjevaren Steinar Sch&oslash;tt skreiv i f&oslash;reordet sitt i 1906 "Man b&oslash;r v&aelig;re forsigtig med &aring; afvise eller haane et ord fordi man ikke kjender det. "Er ikkje det mange gjer? Nynorskord har ein del menneske gjort seg lystige over. Veit du kva telefonkiosk heiter p&aring; nynorsk? Ringebu!" Kjem bokm&aring;lsorda inn av di mange tykkjer det er flaut &aring; bruke eit avvikande nynorskord?
</P>
<P>
I 1974 fann eg eit lite innlegg i Sunnm&oslash;rsposten med titelen RART. Innlegget tok til slik: "Sist norsktime d&aring; vi hadde i lekse &aring; samle rare uttrykk kom det fram s&aring; mykje rart at vi vil gjengi litt av det her. Og s&aring; kjem ordsamlinga. Det er ord som bykse (hoppe), hive (kaste), fj&aelig;sa (andleta), ijaftes (i g&aring;r kveld), laje (laget), hanj hinj (han hin, den andre), skakje (skal ikkje), veikje (veit ikkje), hekje (hev ikkje), bessode (best som det var). Det var ei grunnskuleklasse i Her&oslash;y som hadde gjort denne ordfangsten. Korleis har desse borna f&aring;tt denne haldninga til spr&aring;karven? Er det kanskje tydpisk norsk dette at ein ergrar seg over ord ein ikkje skynar, eller m&oslash;ter dei med ein gapflir?
</P>
<P>
Det er fr&aring; dette valdet Sandanger har samla s&aring; mange ord fr&aring; ei faren tid. Utg&aring;va i &aring;r er i andre opplag, noko auka. Fyrste boka vart utseld p&aring; stutt tid. Kanskje haldninga til dei rare orda er ei anna no enn i 70-&aring;ra?
</P>
<P>
Kva sa Ivar Aasen: <BR>
"Det er ikke med ordene saaledes som med de levende Dyr, at de engang n&oslash;dvendig maa d&oslash;e, og siden aldri komme til live igjen: det er iike verre at l&aelig;re gamle norske ord end at l&aelig;re nykomne tyske eller franske, og der er dessuden den Fordeel ved de norske, at vi dog kudne udtale den rigtig og uden Vanskeligheder.
</P>
<P>
Man vil bem&aelig;rke at der i Talebrugen som i visse andre Skikke er en viss Omskiftelighed, en vis Bev&aelig;gelse frem og tilbage. Saavel i Bygderne som i Byerne vil man saaledes have fundet at visse Udtryk, som p&aring; en Tid have v&aelig;ret lidet brugte, kunde ved visse Leiligheder opfriskes og komme i meget Brug. Man kunde slutte at det is&aelig;r ere hjemlige Ord, som forsvinde og fremmede Ord som komme op, men allikevel er ikke dette altid Tilf&aelig;lde. Tvertimod h&oslash;re vi ofte Exempler paa at et Ord gaar af Brug, som ikke have noget synderlig V&aelig;rd, og at der iblandt de opkommende Ord ere adskillige som netop er gode gamle hjemlige Ord, som altsaa paa en Tid har ligget i Hvile, men dog ikke vare ganske forglemte. Den Talemaade at et Ord er for&aelig;ldet, har saaledes ikke altid saa meget at betyde. Vi se ogs&aring; lignende Exempler i Bogmaalene i andre Lande, idet adskillig gamle fors&oslash;mte Ord blive atter opfriskede medens enkelte nyere Ord om en kort Tid bliver forskudte, og paa denne Maade er det ligesaa vel mulig at forbedre et Sprog som at forvanske det."
</P>
<P>
"Snakk dialekt, skriv nynorsk!" var eit av slagorda til Noregs M&aring;llag. Dei har ikkje grunn til &aring; klage p&aring; resultatet n&aring;r det gjeld dialektbruk. Men s&aring; var det dette med &aring; skrive nynorsk utan noko haldepunkt i levande tale, eit normert talem&aring;l. Sylfest Lomheim, spr&aring;krettleiar i NRK i 14 &aring;r seier det slik i ein artikkel fr&aring; 1994: "dialektane st&aring;r no s&aring; h&oslash;gt i allmenn verdsetjing at me b&oslash;r passe p&aring; s&aring; me ikkje fors&oslash;mer dyrkinga og utviklinga av den nynorske talenorma - i NRK og andre stader".
</P>
<P>
Ja, kor mykje nynorsk talenorm har me no f&aring;tt i denne statsinstitusjonen, og er desse spreidde talenorminnslaga av det slaget at ungen menneske gjerne h&oslash;yrer p&aring;? Stoda er vel at dei aller fleste unge sjeldan h&oslash;yrer eit nynorsk normalm&aring;l dei kan ha til modell. Det dei jamnast h&oslash;yrer er eit blandingsm&aring;l. Bokm&aring;let derimot f&aring;r vi i normert utg&aring;ve mange timar i d&oslash;geret. "Landsm&aring;l er noko ingen snakkar", var ei innvending d&aring; landsm&aring;let steig fram, heller ikkje Ivar Aasen tala det landsm&aring;let han skapte. Argumentet har ikkje g&aring;tt ut p&aring; dato. Talem&aring;lsnormering har vore og er eit fyord i nynorskkrinsar. I andre land, td Sverike, Danmark og Tyskland, er det gjennomf&oslash;rt. Og det p&aring; ein slik m&aring;te at dialektbruk har f&aring;tt ein mindreverdsstempel p&aring; seg. Det burde la seg gjere &aring; fremje det eine utan &aring; meinke det andre. Jatakk, b&aring;e delar, seier Ole Brumm.
</P>
<P>
EU og Europar&aring;det vil gjere dette &aring;ret til det europeiske spr&aring;k&aring;ret. Det er planlagt ei rad tilskipingar som d&aring; skal fremje sansen, kunnskapen om det spr&aring;kmangfeldet me har p&aring; dette kontinentet. Norsk Spr&aring;kr&aring;d er med i referansengruppa. Dette kan tydfe p&aring; at det er ei vaknande interesse for spr&aring;k i det spr&aring;kkl&oslash;yvde Europa, fleire s&aring;kalla minoritetsspr&aring;k har opplevd ein slags renessanse, ei atterf&oslash;ding. I den seinaste Grand Prix-tevlinga nytta m&aring;lsmennene fr&aring; land i S&oslash;r-Europa morsm&aring;let sitt, Sveits med minoritetsm&aring;let italiensk. Nordmennene song engelsk. Mektige spr&aring;ksamfunn som Tyskland og Frankrike freistar &aring; bremse p&aring; presset fr&aring; den angloamerikanske spr&aring;kverda. Tyskarane har ordlaget "Amideutsch" og franskmennene "anglais" om spr&aring;kl&aring;n dei meiner dei kunne greie seg utan. Noreg er vel end&aring; meir utsett enn dei.
</P>
<P>
P&aring; internett har eg h&oslash;ve til &aring; lese litt i islendske aviser. Eg ser kor flinke dei er til &aring; byggje vidare p&aring; heimlege spr&aring;kemne n&aring;r nye omgrep skal takast i bruk. Islendingane heldt ogs&aring; p&aring; &aring; drukne i dansk ei tid, men greidde &aring; berge m&aring;let sitt trass i alle vanskar og gjere det til ein fullgod reiskap ogs&aring; i ei tid som v&aring;r. Det fortell kva som kan hende n&aring;r folk har den rette innstillinga til morsm&aring;let sitt.
</P>
<P>
"Det er ein Ting som  er altfor litet kunnig her i Landet at Islendingarne hava dyrkat og drivet sitt gamle Maal til ein stor Fullkomenskap som ein kann sjaa i deira Avisor og Aarb&oslash;ker og andra Skrifter. Det syner seg der, at dei hava fylgt med Tidi og funnet seg nye Ord og Nemningar av sitt eiget Maalvyrke, etter kvart som det trengdest, so at de no kunna skriva um allskyns nye Maalemne utan at dei trenga nokot stort til framand Ord." (Ivar Aasen 1858)
</P>

[[Kategori:Høgnorskdagane]]